لیپیدوز کبدی، معروف به کبد چرب، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی گربه‌سانان به‌خصوص در گربه‌ها است. این بیماری در سراسر جهان یک نوع تهدید برای گربه‌ها به‌شمار میرود و بیشتر گربه‌های میانسال دچار این بیماری می‌گردند اما در هر سن و نژادی از گربه‌ها، این بیماری دیده شده است.
عملکردهای اصلی کبد شامل: سنتز پروتئین، تولید مواد شیمیایی لازم برای پاکسازی خون با از بین بردن داروها و سموم (سم‌زدایی)، کبد همچنین اندامی است که متابولیسم و روند امولسیون‌سازی چربی‌ها، تولید فاکتورهای انعقادی (فاکتورهای لازم برای لخته سازی خون)، تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون که پیر و فرسوده شده‌اند، ساخت برخی از هورمون‌های خاص، تولید مواد شیمیایی ضروری در خون، تامین قند مورد نیاز بدن طی تجزیه‌ی گلیکوژن ذخیره شده در آن، تولید برخی از آنزیم‌های خاص برای هضم غذا.
این اندام با انجام بسیاری از عملکردهای پیچیده برای بدن از چنان اهمیتی برخوردار هست که راهی برای جبران از دست دادن آن، هنگامی که از کار بیفتد، وجود ندارد.
به‌طور معمول، هنگامی که بدن دچار سوتغذیه یا گرسنگی شود، به‌صورت اتومات ، چربی را از ذخایر خود به کبد منتقل می‌کند تا برای تامین انرژی به لیپوپروتئین تبدیل شود اما بدن گربه برای تبدیل چربی‌های بزرگ طراحی نشده است، بنابراین وقتی گربه درحالت گرسنگی است، چربی آزاد شده به کبد پردازش نمی‌شود و درنتیجه کبد، چرب و کم‌کار می‌گردد. با جمع شدن چربی در کبد، حالتی متورم و زرد پیدا می‌کند و از آنجایی هم که قادر به تجزیه‌ی رنگ‌دانه‌ی زردی که بخشی از گلبول‌های قرمز خون را تشکیل می‌دهد، نیست، این رنگ‌دانه در خون آزاد گشته و منجر به زردی چشم می‌شود.
گربه‌ها از نظر تغذیه‌ای به پروتئین‌ها نیاز زیادی دارند، زیرا آنها کاملا گوشت‌خوار هستند، بنابراین کمبود پروتئین یا ناتوانی در پردازش پروتئین‌ها به‌سرعت منجر به سوتغذیه‌‌ی حیوان می‌گردند. کمبود اشتها و استرس عمیق نیز به علت اختلالات هورمونی نیز بر روند متابولیسم چربی تاثیر میگذارد و همه و همه منجر به تجمع چربی در کبد گربه و ناتوانی این اندام در روند عملکرد مناسبش می‌گردد همچنین این وضعیت‌های گفته شده ممکن است به‌علت بیماری‌هایی مثل نارسایی کلیوی، سرطان، پانکراتیت و دیابت نیز در گربه اتفاق افتد. همچنین چاقی و دوره‌های استرس نیز از مهم‌ترین ریسک فاکتورها در این بیماری محسوب می‌شوند.
دقت داشته باشید که در صورت عدم مراجعه به‌موقع به دامپزشک و پیشرفت این بیماری، منجر به عوارض مختلف و در نهایت مرگ حیوان شما می‌شود.
واکسیناسیون
ندارد
سرایت به انسان
ندارد
سرایت به سایر حیوانات
ندارد
منشا
سیستمی
نشانه ها
از جمله نشانه این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش سریع وزن، استفراغ، اسهال، بی‌اشتهایی طولانی مدت (اغلب به مدت چند هفته)، یبوست، بی‌حالی و رخوت، کم‌آبی زیاد که طی آن گربه عطش بیش از حد دارد، از بین رفتن عضلات، افسردگی، ترشح بزاق از دهان، خم شدن سر و گردن حیوان به طرف پایین، زردی برای مثال زردی چشم و مخاط و یا زردی کبد، رنگ پریدگی، کم‌خونی، مشکلاتی در دستگاه گوارش، بوی بد دهان، از بین رفتن بسیاری از املاح بدن، بزرگ شدن کبد، مشکلاتی در بند آمدن خون و خون‌ریزی در بعضی از بخش‌های بدن و از علائم دیگر می‌توان به بیماری‌هایی اشاره کرد که ممکن است با پیشرفت روندشان، گربه، به این بیماری (HL) مبتلا گردد مثل مشکلاتی در کیسه‌ی صفرا و یا پانکراتیت و بیماری‌های دیگر.
تشخیص
ابتدا دامپزشک با گرفتن شرح کاملی از سلامتی حیوان از صاحب آن، برای مثال شروع علائم از چه زمانی بوده است، حوادث احتمالی که ممکن است قبل از این بیماری وجود داشت، به چه صورت بوده است، آیا حیوان اخیرا چکاپ شده است و سوالات دیگری، پرس‌وجو می‌کند که این هیستوری میتواند سرنخ‌های خوبی به دامپزشک حیوانتان دهد و اینکه کدام اندام‌ها علائم ثانویه ایجاد می‌کنند و چه بیماری زمینه‌ای ممکن است منجر به این بیماری شده باشد.
سپس پزشک حیوانتان با گرفتن آزمایشات تشخیصی برای تشخیص دقیق اقدام می‌کند. از جمله این آزمایشات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شمارش کامل سلول‌های خونی و فاکتورهای خونی، آزمایشات بیوشیمایی مانند بررسی عملکرد آنزیم‌های کبدی، تجزیه و تحلیل نمونه‌های ادرار حیوان و در شرایطی استفاده از روش‌های عکس‌برداری مانند رادیوگرافی، سونوگرافی از اندام‌های حفره‌ی شکم و یا حتی نمونه‌برداری (بایوپسی) از کبد، پانکراس، آزمایشاتی برای ارزیابی عملکرد تیروئید، تست تحمل اسید‌های صفراوی .
که طی این آزمایشات اگر حیوان به این بیماری مبتلا باشد، گلبول قرمز اندازه و شکل غیرطبیعی دارد و آنزیم‌های کبدی افزایش پیدا کرده‌اند (برای مثال آلکالاین فسفاتاز سطح بالایی دارد)، ممکن است سطح بالای بیلی‌روبین مشاهده گردد و در ادرار حیوان نیز این ماده دیده شود، ممکن است در فاکتورهای خونی اختلال ایجاد شده باشد، کمبود قند خون، پتاسیم و کلسترول و مشکلات عدیده‌ی دیگری مشاهده شود.
درمان
در صورت شکل حاد و پیشرفته‌ی این بیماری، ممکن است گربه‌ی شما برای مراقبت‌های ویژه و درمان در بیمارستان بستری شود که طی آن مایع‌درمانی برای غلبه بر عدم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها انجام می‌شود. همچنین ممکن است دامپزشک پت شما مکمل‌های ویتامینی از جمله ویتامین‌های B کمپلکس، کوبالامین و تیامین را نیز به او بدهد که بعد از تثبیت شدن وضعیت سلامت پت شما از بیمارستان مرخص گردد.
درمان اصلی این بیمار رژیم غذایی است. نیازهای پروتئین گربه شما نیز طی این روند درمانی باید سریعا برطرف شود تا حالت گرسنگی از بین برود. اگر گربه‌ی شما تمایل به خوردن مقدار کافی غذا به خودی خود ندارد، شما باید با قرار دادن غذا در محلی در دهانش که مجبور به بلعیدن آن شود، او را در این امر کمک کنید اما این نکته حائز اهمیت است که روش صحیح آگاهی داشته باشید تا حیوان شما آسپیره نکند و خفه نشود. این کار ممکن است چندین هفته به طول انجامد تا زمانی که گربه‌ی شما قادر به غذا خوردن گردد و اما در شرایطی که این امکان وجود نداشته باشد، برای حیوان، در دهانش لوله می‌گذارند تا نیازهای غذاییش را تامین کنند.
برای ارزیابی وضعیت گربه در طول دوره درمان و بهبودی، ممکن است به ویزیت‌های بعدی نیاز باشد و از شما خواسته می‌شود وزن، آب‌رسانی و سایر شاخص‌های سلامت عمومی گربه را کنترل و پیگیری کنید و در صورت مشاهده‌ی علائم ناخوشایند در گربه خود با دامپزشک سریعا مشورت کنید.
دامپزشک حیوانتان متناسب با نیازهای غذایی، نژاد و سن گربه رژیم غذایی مناسبی را تجویز می‌کند همچنین در مواردی استفاده از مکمل‌ها را هم برای حیوان اضافه می‌کند تا تمام املاح و مواد مغذی بدن حیوان به سطح نرمال برگردد.
بهبودی در اکثر بیماران نیز طی این بیمار 3 تا 6 هفته گزارش شده است.
جلوگیری
مسلما پیشگیری بهتر از درمان است و برای پیشگیری از این بیماری نیز باید گربه‌تان را به تحرک و فعالیت کافی تشویق کنید.
اگر گربه پرخوری است با مشورت دامپزشک برنامه غذایی با کالری کنترل شده برایش اجرا کنید و به هیچ وجه از پرخوری او به سادگی گذر نکنید.
کنترل وزن او را نیز به‌شدت جدی بگیرید و معاینات دوره‌ای برای آگاهی از سلامت حیوانتان را به‌طور جد دقت نمایید.
نکاتی برای صاحبان پت
- غذایی که برای گربه خود در زمان بیماری درست می‌کنید باید از قوام خاصی برخوردار باشد که هم بلع آسان شود و هم هضم آن و باید رژیم غذایی بسیار مغذی و متعادل برای حیوان خود در نظر بگیرید که حتما برای آگاهی از این امر با دامپزشک حیوانتان مشورت کنید.
- تشخیص و درمان، کلیدهای اصلی موفقیت در مدیریت این بیماری هستند. اگر گربه‌ی شما طی چند روز اولیه زنده مانده باشد، پیش‌بینی بهبودی کامل بسیار بالاست و شما باید به‌طور کامل با دستورالعمل‌های دامپزشک در مورد درمان، تغذیه و مراقبت از گربه خود عمل کنید.
- همان‌طور که می‌دانید چاقی از مهم‌ترین عامل برای درگیری گربه‌ی شما به این بیمار است. پس برای به حداقل رساندن این عامل خطر، از رژیم غذایی مناسبی برای حیوانتان بهره بگیرید و به‌طور منظم وزن آن را مورد بررسی قرار دهید.
- تا آنجایی که می‌توانید در روند درمان گربه‌تان در خانه، از هرگونه رویداد استرس‌زا برای آن بپرهیزید و او را در محیطی آرام بگذارید تا استراحت کند.
